Bijna een eeuw leven vat je niet in één gesprek samen. Toch is dat precies wat Marelle wil: met haar negentigjarige vader praten over wezenlijke zaken, over ervaringen van vroeger. Tijdens een wandeling door Arnhem komen ze tot de kern van het leven. Wat heeft je gemaakt tot wie je nu bent? Zijn dat de genen? Of wordt het leven op een andere manier doorgegeven van ouder op kind?
Eerst komen er wat aarzelende ontboezemingen, over de armoede in Joops jeugd, het onderduiken in de oorlog. Daarna delen ze diepe emoties met elkaar, die ze altijd voor elkaar verborgen hebben gehouden.
Kruimels zijn ook brood is niet zomaar een roman maar een autobiografische roman. Marelle Boersma praat met haar negentig-jarige vader Joop Boersma over het leven, hùn leven. Hoe verliep de jeugd van haar vader? Wat hield hem bezig en wat vormde hem tot de persoon die hij nu is? Want eigenlijk heeft zij dat nooit gevraagd. En in hoeverre
Vanaf de allereerste pagina van Kruimels zijn ook brood word ik geraakt door het enorme gevoel van liefde en respect wat Marelle duidelijk heeft voor haar vader. Zij zegt dat niet met zoveel woorden, maar het spreekt uit de woorden waarmee ze haar vader, en hoe hij zich beweegt in het leven, beschrijft. Terwijl zij zich voorbereid op het gesprek, lijkt zij hem ineens ook op een andere manier te zien. Ineens is Joop niet meer alleen haar vader, maar ooit een kleine jongen geweest en nu ook een mens met gevoelens en onzekerheden. Ik herken dit sterk; als kind kijk je op tegen je vader, maar ben je je niet zozeer bewust van dieper liggende zaken. Hoe meer haar vader vertelt over zijn jeugd en hoe hij deze tijd ervaren heeft, hoe beter Marelle begrijpt waarom haar vader is wie hij is. En ook wat zij daar uiteindelijk toch van heeft meegenomen in haar eigen leven. Beslissingen die in het verleden zijn genomen, klinken vaak tot ver in het heden door.
Gaandeweg het diepgaande gesprek wordt duidelijk dat er sprake is van een verschil in generatie. Ik wil niet praten over een kloof, het is meer dat vergeleken met de jeugd van Joop Boersma de kansen en mogelijkheden voor meisjes en vrouwen steeds groter werden. Vroeger was het voor jongens mogelijk om door te leren, meisjes hadden daarentegen die kans vaak niet. Tijdens de jeugd van Marelle kregen meisjes deze kans steeds vaker waardoor zij beter opgeleid werden om deel te nemen aan de maatschappij.
Kruimels zijn ook brood zet mij aan het denken. Ook ik heb niet echt diepgaande gesprekken gehad met mijn vader. Op één of andere manier kwam dat er niet van. Misschien is dit boek de aanzet daartoe. Hoe ouder ik word, hoe meer ik nadenk over hoe het voor mijn vader was tijdens zijn jeugd. Dit boek heeft wat dat betreft veel raakvlakken met mijn eigen gedachten, dus erg mooi om te lezen. En niet alleen het boek; ook de gedachten van Marelle Boersma raken die van mij. Zelfs tot haar muziekkeuze aan toe. Bijzonder.
Ik heb veel respect voor vader en dochter; zij delen hun diepste gevoelens met elkaar en vertrouwen dit toe aan de lezer. Open en eerlijk leggen zij hun ziel bloot, zonder terughoudendheid. Marelle realiseert zich ook dat toen er tijd was om te praten, zij vaak werd opgeslokt door het leven. Gelukkig heeft zij nu de tijd nog kunnen nemen. Ik moet denken aan vaders, moeders en kinderen waarbij dit niet meer is gelukt. Dat draag je de rest van je leven met je mee. Het moet voor Marelle enorm waardevol zijn om te weten dat dit prachtige boek altijd zal blijven bestaan, ook al komt er een tijd van afscheid nemen..
Ik heb genoten van
Kruimels zijn ook brood. Samen met een aantal bloggers hebben wij dit boek gelezen. Ik mocht met mijn recensie de spits afbijten, maar vergeet ook vooral niet de komende recensies te lezen. Zo leuk om te ontdekken hoe mijn mede-bloggers het lezen ervaren hebben.
De volgende bloggers doen mee:
Diane Kooistra -
www.facebook.com/dianesboekenhoekje
Kim De Bruijn-Rompa -
www.boekenbeschrijfster.nl
Mieke Wijnants
Wendy Wenning
