De vader van de 17-jarige Elsa Aaldering is na zijn arrestatie onder onopgehelderde omstandigheden in het voormalige SS-concentratiekamp Vught om het leven gekomen. Bovendien is Elsa het contact met haar hartsvriendin Anna volledig kwijtgeraakt. Het gezin Aaldering blijft ontredderd achter, maar ondanks alles lukt het Elsa elders een nieuw leven op te bouwen met haar man Willem. Het geluk kent echter een hoge prijs: ze moet het verleden doodzwijgen. Nu, vele jaren later en in de herfst van haar leven, houdt Elsa op een gewone maar prachtige zondagmiddag een familiefeestje. Ze beseft dat dit haar laatste kans is om de waarheid over haar 'foute' vader te onthullen.
Na het behalen van zijn VWO-diploma volgde Elmer den Braber de HBO opleiding Communicatie, ging aan het werk als accountmanager en specialiseerde zich vervolgens tot Software Licentiespecialist. In zijn vrije tijd verdiepte Den Braber zich in het fenomeen Social Media. Uiteindelijk heeft de auteur van zijn hobby zijn beroep weten te maken; inmiddels is hij als zelfstandig ondernemer erg actief op Social Media. Maar al die tijd borrelde er een verhaal in zijn hoofd, een verhaal wat verteld diende te worden vond hij.
Toen Elmer den Braber mij vroeg of ik zijn roman 'Mijn vader was een NSB'er' wilde recenseren, was ik gelijk geïnteresseerd. De Tweede Wereldoorlog heeft mij van jongs af aan geboeid, niet in de laatste plaats doordat de oorlog in onze familie ook een grote rol speelde en waar haast niet over werd gepraat. Ik was erg benieuwd naar deze roman die het verhaal zou vertellen vanuit een geheel andere kant dan de boeken die ik tot dusver heb gelezen.
Het indrukwekkende verhaal van 'Mijn vader was een NSB'er' wordt voorafgegaan door een zeer uitgebreid en eerlijk voorwoord door historicus Maarten van Rossem. Hij vertelt hierin over het ontstaan en het uiteindelijk grimmige karakter van de NSB. Na de oorlog keerden veel Nederlanders zich massaal tegen hen. En niet alleen tegen hen, maar ook tegen hun kinderen. Ook zij werden met de nek aangekeken, en -zo laat Van Rossem doorschemeren- veel lering is daar niet uit getrokken. Nog steeds als zich problemen voordoen zijn veel mensen geneigd anderen daarvan de schuld te geven, zelfs als zij er niets mee te maken hebben gehad.
Tijdens een familiefeestje in haar huis, besluit Elsa Aaldering dat zij niet langer wil zwijgen over het 'foute' verleden van haar vader. Een verleden dat een zwaar stempel op haar leven heeft gedrukt en op dat van haar kinderen. Hoewel ze hierbij veel tegenstand ondervindt van haar kinderen is ze vastbesloten haar hart te luchten. Elsa begint haar verhaal in 1938, wanneer zij tien jaar oud is. Den Braber heeft de jonge leeftijd van het meisje, haar naïviteit en haar onvoorwaardelijke geloof in het goede van alle mensen heel treffend weten te vangen in haar woorden en gedachten. Daardoor leef je als lezer enorm met haar mee, zeker wanneer haar rotsvaste vertrouwen in haar vader behoorlijk begint te wankelen. Haar eigen gevoel wat betreft goed en fout komt danig in de knel. Het feit dat Elsa hier en daar wat volwassener overkomt als dat ze qua leeftijd is, zou als storend ervaren kunnen worden. Het geeft wat mij betreft echter een extra impuls mee aan het verhaal; door haar vragen, twijfels en acties op deze wijze uit te diepen, zet het je zelf ook aan het denken.
De beeldende -en ook ontroerende- manier waarop den Braber 'Mijn vader was een NSB'er' neerzet, getuigt van een groot inlevingsvermogen. Eerlijk gezegd was mij niet veel bekend van het ontstaan en verdere verloop van de NSB, alleen dat het 'fout' zou zijn. De achterliggende gedachten en emoties die in deze roman spelen, laten je de feiten zeker van een andere kant bekijken. Niet iedereen sloot zich immers vrijwillig aan, menigeen deed dat in een poging het gezin te redden bijvoorbeeld. Je kunt je afvragen in hoeverre dat fout is? Heeft men van te voren wel beseft hoe de gewetenloze Duitsers de NSB zouden gebruiken? Ik denk dat men dan een andere keus had gemaakt. Hoe tegenstrijdig het ook is, ook deze families -en hun nakomelingen- zijn voor het leven getekend. Sterker nog: vandaag de dag spelen dit soort kwesties nog steeds. Ik denk dat ik dat nog de meest krachtige boodschap vind van 'Mijn vader was een NSB'er'.
Hoewel er aan het eind van het verhaal ietwat veel toevalligheden samenkomen, past dat wel weer bij de roman-vorm waarin dit aangrijpende verhaal is gegoten. Een klein minpuntje vind ik de taal- en typefouten die ik tegenkwam in een deel van het boek, hopelijk wordt dat snel aangepast in een volgende druk. Een mooie tegenhanger vormen de historische foto's achterin het boek. De waargebeurde verhalen die daarop volgen laten een diepe indruk achter.
Al met al is dit een boek dat iedereen zou moeten lezen -zeker ook op scholen!- en zich zou moeten afvragen: "Wat zou ik zelf doen?"
Geen opmerkingen:
Een reactie posten